Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb)

Bouwwerken zijn verdeeld in verschillende groepen. Dit noemen we gevolgklassen. Hoe groter de gevolgen kunnen zijn als iets misgaat bij de bouw, hoe strenger de eisen zijn. De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) geldt voor bouwwerken in gevolgklasse 1. Dit zijn bouwwerken met een laag risico. Het gaat om de volgende bouwwerken:

• op de grond gebouwde woningen, ook met bijvoorbeeld garage en kantoor aan huis (dus niet-gestapelde woningen)
• woonboten
• vakantiewoningen
• bedrijfsgebouwen van maximaal 2 verdiepingen, ook met een klein kantoor of kleine kantine
• aanbouwen aan overige gebruiksfuncties van maximaal 2 bouwlagen, bijvoorbeeld een magazijn bij een winkel
• kleine fiets- en voetgangersbruggen van maximaal 20 meter die niet over een rijksweg of provinciale weg liggen
• andere bouwwerken van maximaal 20 meter hoog, zoals masten en antennes

Let op: de Wkb geldt op dit moment alleen voor nieuwbouw. Waarschijnlijk geldt de Wkb vanaf 1 januari 2025 ook voor verbouwingen in gevolgklasse 1.

Bouwwerken die niet onder de Wkb vallen:

• Rijksmonumenten, provinciale monumenten en gemeentelijke monumenten.
• Bouwwerken waarbij een milieuvergunning of vergunning/melding brandveilig gebruik nodig is.
• Bouwactiviteiten waarbij er sprake is van een gelijkwaardige oplossing voor brandveiligheid of constructieve veiligheid, inclusief toepassing NEN 6060 en 6079.

Bekijk voorbeelden van verschillende situaties op de factsheet van de VNG.

De kwaliteitsborger is een onafhankelijke partij die de kwaliteit van een bouwwerk controleert. De kwaliteitsborger controleert voor en tijdens de bouw of het bouwplan voldoet aan de regels. Deze regels gaan bijvoorbeeld over:

• fundering
• brandveiligheid
• energiegebruik

Wilt u in 2024 gaan bouwen of verbouwen en valt uw bouwwerk onder gevolgklasse 1, dan moet u een aantal stappen volgen.

Stap 1: Nieuw initiatief onder Wkb

U hebt bouw- of verbouwplannen die onder de Wkb vallen.

Stap 2: Vooroverleg (niet verplicht)

Maak een afspraak voor een vooroverleg als u uw bouwplannen vooraf met de gemeente wilt bespreken.

Stap 3: Kwaliteitsborger inhuren

U huurt zelf een kwaliteitsborger in. U kunt zoeken in het register instrumenten kwaliteitsborging. Daar vindt u een lijst met kwaliteitsborgers en instrumenten. Een instrument is een goedgekeurde werkwijze die de kwaliteitsborger gebruikt om de bouw te controleren. De kwaliteitsborger stelt een risicobeoordeling en borgingsplan op.

Stap 4: Omgevingsplanactiviteit aanvragen

Minimaal 8 weken voor de start van de bouwactiviteiten vraagt u een omgevingsplanactiviteit bij de gemeente aan. Dit doet u via het Omgevingsloket.

Stap 5: Bouwmelding indienen

Minimaal 4 weken voor de start van de bouwactiviteiten dient u via het Omgevingsloket een bouwmelding in. Hierbij geeft u aan:

• dat het gaat om een bouwwerk in gevolgklasse 1.
• wie de kwaliteitsborger is.
• welk instrument gebruikt wordt.

Ook levert u het borgingsplan en de risicobeoordeling in die de kwaliteitsborger heeft opgesteld.

Stap 6: Start bouwwerkzaamheden

Minimaal 2 dagen voor de start van de bouwactiviteiten geeft u via het Omgevingsloket de startdatum van de bouw door.

Stap 7: Controle door kwaliteitsborger

Tijdens de bouw controleert de kwaliteitsborger:

• de kwaliteit van het bouwwerk.
• of aan de inhoud van het borgingsplan wordt voldaan.

Stap 8: Controle door gemeente

De gemeente kan tijdens de bouw controles uitvoeren en waar nodig handhaven.

Stap 9: Gereedmelding

Minimaal 2 weken voor u het gebouw gaat gebruiken dient u via het Omgevingsloket in:

• gereedmelding
• verklaring van de kwaliteitsborger

Stap 10: Gebouw gebruiken

Binnen 2 weken hoort u of de gemeente akkoord is met de gereedmelding en verklaring van de kwaliteitsborger. Alleen bij akkoord mag u het bouwwerk in gebruik nemen.

Onder de Wkb mag een gemeente bijzondere lokale omstandigheden vaststellen. Dit zijn lokale situaties waardoor het eindresultaat van een bouwactiviteit mogelijk niet aan de bouwtechnische regels voldoet. De kwaliteitsborger moet van deze bijzondere lokale omstandigheden op de hoogte zijn. De kwaliteitsborger moet ze verwerken in het borgingsplan en de risicobeoordeling.

Door de invoering van de Wkb wordt de positie van opdrachtgevers versterkt. Er verandert veel voor aannemers.

• De aannemer moet de opdrachtgever bij oplevering van een bouwwerk een opleverdossier geven.
• De aannemer is verplicht om particuliere opdrachtgevers bij nieuwbouw te informeren over hoe hij verzekerd is.
• Het opschortingsrecht (de 5%-regeling) bij particuliere opdrachtgevers wordt aangepast. Het opschortingsrecht houdt in dat als één partij zijn afspraken niet nakomt, de andere partij zijn verplichtingen kan opschorten (uitstellen).
• Er worden extra eisen gesteld aan de waarschuwingsplicht van de aannemer bij bouwwerken. Deze waarschuwing moet duidelijk, schriftelijk en op tijd zijn.
• De aannemer wordt ook na oplevering verantwoordelijk voor gebreken.

Deze wijzigingen gelden voor alle bouwactiviteiten waarvoor een aannemingsovereenkomst is gesloten. Zorg dat u als aannemer goed voorbereid bent op de Wkb. Lees Wet kwaliteitsborging op de website van Bouwend Nederland.

• Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Eerste Kamer)
• Meer toezicht in de bouw via de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Rijksoverheid.nl)
• Kwaliteitsborging voor het bouwen (Stichtingibk.nl)
• Factsheet Bouwen onder de Wkb