Proef verdonkeren Natura 2000-gebied Tongeren, Gortel en Niersen

Natuur, rust en stilte bepalen het karakter van onze gemeente. Ook donkerte is een grote kwaliteit van de Veluwe. Gemeente Epe wil een stap zetten om deze kwaliteit te behouden. Daarom starten we samen met Stichting Behoud Veluwsch Landschap (SBVL) en vereniging Natuur en Milieu Epe (NME) een proef om het Natura 2000-gebied van Tongeren, Gortel en Niersen 's nachts donkerder te maken.

In Tongeren, Gortel en Niersen zetten we maximaal 20 lantaarnpalen uit, dimmen we ze of laten we ze korter branden. Dit gebeurt op de volgende wegen:

• Tongeren: Le Chevalierlaan
• Gortel: Vierhouterweg, Gortelseweg, Oranjeweg, Lankertsweg
• Niersen: Elburgerweg

Tijdens de proef blijven alle lantaarnpalen fysiek staan.

In mei 2025 organiseerden we inloopbijeenkomsten voor omwonenden. Samen bepaalden we welke lantaarnpalen uit gezet kunnen worden en op welke plekken maatwerk nodig is, zoals dimmen het aanpassen van schakeltijden. We houden hierbij rekening met wensen van bewoners én met de landschappelijke belangen van het gebied.

Tijdens de bijeenkomst besloten bewoners dat alle lantaarnpalen in Tongeren tijdens de proef uitgeschakeld worden, behalve lantaarnpaal 8. Deze lantaarnpaal gaat aan als het donker wordt en gaat om 18.00 uur uit. In de ochtend schakelt deze om 07.30 uur weer aan en gaat dan uit wanneer het licht wordt.

In het proefgebied Gortel en Niersen kwamen we tijdens de inwonersbijeenkomst niet tot een eenduidige beslissing. Inwoners konden hun voorkeuren en wensen na afloop doorgeven per e-mail. Met deze informatie en daarbij denkend aan de landschappelijke belangen zijn keuzes gemaakt:

• In Gortel gaan alle lantaarnpalen tijdens de proef uit, met uitzondering van lantaarnpalen 31, 32 en 33. Deze krijgen een tijdschakeling: ze gaan aan als het donker wordt en gaan om 23.00 uur uit. In de ochtend gaan ze om 06.00 uur weer aan en gaan dan uit als het licht wordt.
• In Niersen schakelen we de 3 lantaarnpalen (6, 7 en 8) tijdens de proef uit.

In beide proefgebieden nemen we verkeerskundige maatregelen om de veiligheid te verzekeren. Op alle lantaarnpalen die meedoen aan de proef brengen we reflectorbanden aan op ooghoogte van automobilisten. Daarnaast nemen we per gebied extra verkeersmaatregelen. We zoeken steeds een goede balans tussen natuur- en landschapsbelangen, veiligheid en wensen van omwonenden. 

Tijdens de proef blijven alle lantaarnpalen staan. We verwijderen dus geen enkele lantaarnpaal.

Na afloop van de proef verplaatsen we lantaarnpalen die we niet meer nodig hebben naar locaties binnen de bebouwde kom waar ze nog vervangen moeten worden. Ook vervangen we oude lampen door ledverlichting en oude lantaarnpalen door aluminium exemplaren. Hierdoor is minder onderhoud nodig, neemt het energieverbruik af en ontstaat er minder lichtvervuiling. Ledlampen schijnen namelijk gerichter naar de weg en geven minder strooilicht naar de lucht.

Samen met de bewoners van het proefgebied kijken we hoe de proef verloopt. Ondersteunen de meeste bewoners dit initiatief, dan gaan we op dezelfde manier meerdere plekken in het buitengebied verdonkeren. De proef is in de eerste fase gericht op openbare verlichting. Ondernemers en particulieren nodigen we op een later moment uit om een bijdrage te leveren aan het verdonkeren van de natuur.